ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ

Πεπτικό σύστημα 1 - Ισορροπημένη διατροφή

Πεπτικό σύστημα 2 - Τα δόντια μας

Πεπτικό σύστημα 3 - Το ταξίδι της τροφής συνεχίζεται

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΗΣ ΤΡΟΦΗΣ

ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΚΑΙ ΜΑΘΕΤΕ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΠΟ ΤΟ 8 ΔΣ ΝΑΟΥΣΑΣ

                      ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ(ΠΑΙΔΙΟΝ ΤΟΠΟΣ)

Χωρίς τροφή δεν αντέχει κανείς πολύ καιρό. Όπως όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί, έτσι και ο άνθρωπος χρειάζεται πρώτες ύλες και ενέργεια για:

- την ανάπτυξή του (ανάπτυξη οστών και μυών)

- τις λειτουργίες του (κίνηση, ομιλία, αναπνοή, λειτουργία καρδιάς και οργάνων)

Τα βασικά συστατικά των τροφίμων είναι:

- οι πρωτεΐνες

- οι υδατάνθρακες

- τα λίπη

- τα άλατα

- τα ιχνοστοιχεία (ασβέστιο, σίδηρος κ.ά)

- οι βιταμίνες

- οι φυτικές ίνες

Πρωτεΐνες

Έχουν μεγάλη θρεπτική αξία για τον οργανισμό μας. Αυτό φαίνεται και από την ονομασία τους που προέρχεται από την ελληνική λέξη «πρώτειος», που σημαίνει αυτός που κατέχει την πρώτη θέση. Πρωτεΐνες παίρνουμε από τα ζώα και τα προϊόντα τους (κρέας, γάλα, αβγά). Σημαντικές είναι επίσης και οι φυτικές πρωτεΐνες που παίρνουμε κυρίως από τα όσπρια.

Υδατάνθρακες

Βρίσκονται κυρίως στο ρύζι, στα μακαρόνια, τις πατάτες, το ψωμί, τα φρούτα, στις ρίζες των φυτών και τα όσπρια.

Φυτικές ίνες

Υπάρχουν στο ψωμί ολικής αλέσεως, τα φρούτα και τα λαχανικά. Είναι πολύ χρήσιμες γιατί διευκολύνουν τη διάβαση της τροφής μέσα από τα όργανα του πεπτικού συστήματος.

Ιχνοστοιχεία

Το ασβέστιο είναι χρήσιμο για την ανάπτυξη των οστών και των δοντιών μας. Τα γαλακτοκομικά είναι τροφές πλούσιες σε ασβέστιο. Το σίδηρο βοηθά στη μεταφορά του οξυγόνου.

Αναγκαίες για την αξιοποίηση των τροφών από τον οργανισμό και για την προστασία του οργανισμού μας από τις λοιμώξεις είναι οι βιταμίνες. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνες είναι τα φρούτα και τα λαχανικά.

Σχολίασε την παρακάτω εικόνα.

Δεν έχουν όλα τα είδη τροφής την ίδια διατροφική αξία ούτε βρίσκονται όλα τα απαραίτητα συστατικά που χρειάζεται ο οργανισμός μας σε κάθε τροφή. Για αυτό πρέπει να καταναλώνουμε ποικιλία τροφών στις σωστές ποσότητες.

Μπορούμε να τοποθετήσουμε τις τροφές σε
μια διατροφική πυραμίδα ανάλογα
με τη θρεπτική τους αξία.

Πρέπει να καταναλώνουμε περισσότερες τροφές που βρίσκονται στα κατώτερα επίπεδα της πυραμίδας και λιγότερα από αυτά που βρίσκονται στα ανώτερα επίπεδα.

Το ταξίδι της τροφής ξεκινάει από το στόμα. Κάθε μπουκιά μας ακολουθεί μια διαδρομή μέσα από διάφορα όργανα του σώματός μας, όπου διασπάται σε μικρότερα μέρη (πέψη τροφής). Τα μικρότερα αυτά μέρη χωρίζονται σε χρήσιμα και άχρηστα. Ο οργανισμός μας απορροφά τα χρήσιμα και τα μεταφέρει με την κυκλοφορία του αίματος σε όλα τα όργανα του σώματος. Τα άχρηστα μέρη της τροφής αποβάλλονται από τον οργανισμό μας.

Το σύνολο των οργάνων που επιτελούν τη λειτουργία της πέψης, δηλ. τη διάσπαση της τροφής και το χωρισμό της σε χρήσιμα και άχρηστα ονομάζεται πεπτικό σύστημα. 

Τα δόντια μας – Η αρχή του ταξιδιού της τροφής

Τα πρώτα δόντια του ανθρώπου φυτρώνουν μέσα από τα ούλα, από την ηλικία των 6 μηνών έως 3 ετών. Είναι συνολικά 20 (10 σε κάθε γνάθο) και ονομάζονται νεογιλά. Σε ηλικία 6 ετών αρχίζουν να πέφτουν και στη θέση τους φυτρώνουν 32 μόνιμα δόντια (16 σε κάθε γνάθο). Τα δόντια της πάνω και κάτω γνάθου είναι όμοια. Η διαδικασία αυτή ολοκληρώνεται συνήθως μέχρι την ηλικία των 20 ετών.

Τα δόντια είναι τα όργανα του πεπτικού συστήματος με τα οποία κόβουμε και μασάμε τις τροφές. Βρίσκονται στην πάνω και στην κάτω σιαγόνα της στοματικής κοιλότητας.

Ανάλογα με τη θέση τους στο στόμα, το σχήμα τους και την λειτουργία που επιτελούν διακρίνουμε τα δόντια σε τέσσερα είδη:

α) Κοπτήρες (τομείς)

β) Κυνόδοντες

γ) Προγόμφιοι

δ) Γομφίοι

1. Κοπτήρες, 2. Κυνόδοντες, 3. Προγόμφιοι, 4. Γομφίοι

Κοπτήρες (τομείς):

Πλατιά δόντια με μικρή επιφάνεια. Με αυτά κόβουμε τις τροφές.

Κυνόδοντες:

Μυτερά δόντια με μικρή επιφάνεια. Με αυτά σχίζουμε τις τροφές.

Προγόμφιοι:

Πλατιά δόντια με μεγάλη επιφάνεια. Με αυτά μασάμε τις τροφές.

Γομφίοι:

Πλατιά δόντια με επιφάνεια μεγαλύτερη από όλα τα άλλα δόντια. Με αυτά μασάμε τις τροφές.

1. Κοπτήρες (τομείς), 2. Κυνόδοντες, 3. Προγόμφιοι, 4. Γομφίοι

Παρατήρησε τις παρακάτω εικόνες. Ποιες διαφορές παρατηρείς ανάμεσα στα νεογιλά και στα μόνιμα δόντια.

Νεογιλά

                                                                                  Μόνιμα

Τα νεογιλά δόντια είναι 10 σε κάθε σιαγόνα ενώ τα μόνιμα 16. Τα νεογιλά δόντια είναι μικρότερα από τα μόνιμα. Ο αριθμός των κοπτήρων και των κυνόδοντων είναι ο ίδιος, στα νεογιλά όμως δεν υπάρχουν προγόμφιοι αλλά μόνο 4 γομφίοι, ενώ στα μόνιμα υπάρχουν 4 προγόμφιοι και 6 γομφίοι. 

Ανατομία του δοντιού
(από τι αποτελείται ένα δόντι)

Το δόντι αποτελείται από τι μύλη (το τμήμα του δοντιού που φαίνεται, που βρίσκεται πάνω από τα ούλα) και τη ρίζα (το τμήμα του δοντιού που δε φαίνεται, που βρίσκεται μέσα στα ούλα). 

1. Μύλη, 2. Ρίζα, 3. Αδαμαντίνη, 4. Οδοντίνη, 5. Οστεϊνη, 6. Πολφός 

Η μύλη καλύπτεται εξωτερικά από την αδαμαντίνη (σμάλτο των δοντιών) και εσωτερικά από την οδοντίνη. Η αδαμαντίνη είναι μια λευκή, σχεδόν διάφανη ουσία. Σε αυτήν οφείλεται η σκληρότητα των δοντιών μας. Η οδοντίνη έχει κίτρινο χρώμα. Από το συνδυασμό του χρώματος της αδαμαντίνης και της οδοντίνης προκύπτει το χρώμα των δοντιών μας.

Η οδοντίνη καλύπτει και τη ρίζα του δοντιού περιβάλλεται, στην περιοχή της ρίζας, από την οστεϊνη. Κάτω από την οδοντίνη υπάρχει μια μαλακή ουσία, που ονομάζεται πολφός. Στον πολφό βρίσκονται τα αιμοφόρα αγγεία και τα νεύρα.  

Οι ονομασίες των δοντιών

Κοπτήρες = ονομάζονται έτσι επειδή κόβουν την τροφή.

Κυνόδοντες = πήραν την ονομασία από την αρχαία ελληνική λέξη ¨κύων", που σημαίνει σκύλος, καθώς στο σκύλο τα δόντια αυτά είναι ιδιαίτερα μεγάλα. 

Γομφίοι ή τραπεζίτες = γιατί έχουν μεγάλη επιφάνεια, "τράπεζα¨ (τραπέζι) έτσι ώστε να είναι πιο εύκολη η μάσηση των τροφών. 

Γομφίοι (οι τελευταίοι που αποκτάμε) ή σωφρονιστήρες ή φρονιμίτες = επειδή τους αποκτάμε, μετά το 20ο έτος της ηλικίας μας, όταν πλέον είμαστε... φρόνιμοι.